Czymże jest prawdziwa męskość, jeśli nie wymieszanymi w odpowiednich proporcjach klasą i szaleństwem?
Podsumowanie konferencji na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym
„Profilaktyka zaburzeń zdrowia prokreacyjnego - Zdrowie prokreacyjne mężczyzny diagnostyka i terapia niepłodności męskiej”

W dniu 25.02.2018 na auli Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego odbyło się po raz siódmy Sympozjum Naukowe z cyklu ,,Profilaktyka zaburzeń zdrowia prokreacyjnego”. Tegoroczna edycja poświęcona została problematyce zdrowia prokreacyjnego mężczyzn oraz diagnostyce i terapii niepłodności męskiej.

Podobnie jak w latach ubiegłych sympozjum zostało zorganizowane wysiłkiem i zaangażowaniem Zakładu Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej Wydziału Nauk o Zdrowiu WUM oraz Polskiego Stowarzyszenie Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny przy współudziale 6 polskich organizacji nauczających i promujących naturalne planowanie rodziny (NPR) i ekologiczną prokreację. Ponadto w realizacji wydarzenia uczestniczyła Szkoła Wyższa Przymierza Rodzin oraz nowy partner tj. Zakład Zdrowia prokreacyjnego CMKP, który został utworzony przy Szpitalu św. Zofii w Warszawie.

W ubiegłym roku pożegnaliśmy kierownika naukowego cyklu konferencji śp. prof. Michała Troszyńskiego, nestora polskiego położnictwa i ginekologii, któremu została zadedykowana konferencja oraz nowy numer publikacji „Życie i Płodność” nr 2/2017.

Patronat honorowy nad wydarzeniem objęli: Minister Zdrowia, Marszałek Województwa Mazowieckiego, Naczelna Izba Lekarska, Szpital Specjalistyczny Św. Zofii w Warszawie, Zakład Zdrowia Prokreacyjnego CMKP, Towarzystwo Uniwersyteckie „Fides et Ratio”, Polskie Stowarzyszenie Obrońców Życia Człowieka. W podsumowaniu tego wydarzenia chcielibyśmy wyrazić wdzięczność za wspieranie tej inicjatywy z nadzieją na dalszą owocną współpracę podczas kolejnych edycji.

Otwarcia sympozjum dokonała prof. dr hab. n. med. Ewa Dmoch-Gajzlerska podkreślając wpisanie na trwałe na WUM-ie cyklu siedmiu konferencji wokół zdrowia i płodności ludzkiej oraz jej znaczenia w złożonym procesie edukacji młodej kadry położnych i lekarzy. Prof. dr hab. Elżbieta Mycielska-Dowgiałło, Rektor Szkoły Wyższej Przymierza Rodzin w Warszawie zauważyła, że troska o zdrowie i płodność opiera się na wychowaniu, po pierwsze w kochającej się rodzinie, po drugie w szkole i środowisku rówieśniczym. zwłaszcza gdy wyrasta ono z wspólnego korzenia zasad opartych na prawie naturalnym i przywiązaniu do tradycyjnych wartości humanistycznych, takich jak: dobro, piękno oraz wzajemny szacunek do siebie i własnego ciała. Głos zabrała również Prezes Polskiego Towarzystwa Zdrowia Prokreacyjnego i Leczenia Niepłodności, dr n. med. lek. specjalista chorób wewnętrznych, endokrynolog, androlog Katarzyna Jankowska podkreślając znaczenie wysokiej jakości merytorycznej wydarzenia poprzez dobór tematyki oraz wykładowców z zakresu deficytowych dziedzin nauki, co sprzyja aktualizacji wiedzy z zakresu współczesnej diagnostyki i leczenia zaburzeń płodności oraz troski o płodność zaczynając od opieki prekoncepcyjnej i ochrony życia wewnątrzmacicznego przyszłego pokolenia. Dr hab. n. med. Michał Rabijewski, Kierownik Zakładu Zdrowia Prokreacyjnego, Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego za Szpitala Specjalistycznego św. Zofii w Warszawie podkreślił konieczność ustawicznego kształcenia się i podnoszenia kwalifikacji, poprzez miedzy innymi uczestnictwo w spotkaniach naukowych i sympozjach oraz możliwości wymiany doświadczeń pomiędzy ekspertami w omawianych dziedzinach. Wyraził nadzieje kontynuacji współpracy w zakresie edukacji podyplomowej medyków.

Lek. spec. położnik-ginekolog Ewa Ślizień-Kuczapska, Prezes Polskiego Stowarzyszenia Nauczycieli Naturalnego Planowania Rodziny, powitała wszystkich uczestników konferencji oraz wyraziła wdzięczność współpracownikom, woluntariuszom i sponsorom za wsparcie w realizacji kolejnej edycji. Zwróciła uwagę na główne przesłanie cyklu konferencji tj. przekazywanie najnowszej wiedzy i doświadczenia przez najwyższej klasy ekspertów oraz kształtowanie postaw środowiska lekarzy, położnych, pielęgniarek, farmaceutów, analityków medycznych, fizjoterapeutów, psychologów, doradców rodzinnych i innych uczestników sympozjów w duchu zasady personalizmu, szacunku wobec każdego człowieka bez względu na wiek, pochodzenie, światopogląd czy chorobę. Ponadto omówiła tematykę sympozjum zaczynając od przybliżenia pokrótce sylwetkę śp. prof. Michała Troszyńskiego.

Podsumowanie wykładów

Sesja I: Profilaktyka zaburzeń zdrowia prokreacyjnego mężczyzny

Prof. dr hab. n. med. Jolanta Słowikowska-Hilczer z Katedry Andrologii i Endokrynologii Płodności Uniwersytetu Medycznego w Łodzi omówiła zagrożenia dla męskiej płodności od okresu płodowego do dojrzałości płciowej. Przedstawiła wpływ hormonów na prenatalne i postnatalne różnicowanie płci oraz na ukształtowanie I, II i III rzędowych cech płciowych. Wskazała zaburzenia hormonalne, wady genetyczne i nieprawidłowości rozwojowe mające wpływ na późniejszą płodność mężczyzny. Wymieniła zagrożenia środowiskowe (m. in. ksenoestrogeny ) oraz elementy stylu życia obniżające i zaburzające prawidłowe ukształtowanie się płodności mężczyzny.

Dr n. med. Marta Libura z Kliniki Chorób Wewnętrznych Hematologii i Onkologii SPCSK Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego omówiła wpływ diety na potencjał męskiej płodności. Zwróciła uwagę na obniżenie norm nasienia na przestrzeni kilkudziesięciu lat i mniejszego spożycia żywności naturalnej. Przedstawiła efekty diety przetworzonej na kilka poziomach oddziaływań : genetycznym - zdrowe podziały komórkowe - naprawa i replikacja DNA, hormonalno–metabolicznym dotyczącym całego organizmu, metabolicznym spermatocytów – podtrzymanie funkcji życiowych: ruch, energia, skład i budowa główki, neuroprzekaźniki – libido boosters.

Prof. dr hab. inż. Andrzej Urbaniak z Instytutu Informatyki Politechniki Poznańskiej omówił znaczenie edukacji i wychowania na prawidłowe kształtowanie się męskiej płodności. Wskazał męskość – jako biologiczną przynależność do płci męskiej (posiadanie określonych chromosomów) tzw. męskość wrodzona – ciało i psychika oraz męstwo – jako postawa i zachowanie – tzw. męskość wypracowana (duchowa) charakteryzującą się wytrwałością w dążeniu do dobra, przezwyciężaniu trudności i strachu, uzdalnianiu do wyrzeczeń i ofiarności w słusznej sprawie. Położył nacisk na konieczność właściwego wychowania przez rodziców- ukształtowania wyżej wymienionych cech u chłopca oraz dobrą relację z własnym ojcem, a także znaczenie postawy rodziców w odniesieniu do akceptacji płci dziecka od momentu poczęcia dziecka.

II sesja: Etiologia zaburzeń męskiej płodności

Z powodu nieobecności prof. dr hab. n. med. Aliny Midro, z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, z Zakładu Genetyki Klinicznej prezentację Pani profesor pt. „Genetyczne i epigenetyczne uwarunkowania zaburzeń męskiej płodności” wygłosiła dr n. med. Jennifer Castañeda z Zakładu Genetyki Klinicznej w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie. Pani doktor przedstawiła przyczyny niepłodności lub ograniczenie męskiej płodności z powodu nieprawidłowości w samym genomie (abberacje, mutacje, patogenne warianty polimorficzne) jak i błędne lub niemożliwe jego odczytanie – czyli zmiany epigenetyczne. Na te ostatnie mają wpływ czynniki środowiskowe, które mogą być modyfikowalne. Istnieje konieczność wynikająca z etyki lekarskiej rzetelnego informowania rodziców stosujących metody zapłodnienia pozaustrojowego o ich możliwym wpływie na indukcję zaburzeń epigenetycznych u potomstwa. Ponadto, zostały omówione najczęstsze zespoły chorobowe, w których jest zaburzona płodność tj. Zespół Klinefeltera, Zespół Kallmana, mukowiscydoza. Zaproponowano diagnostykę genetyczną ukierunkowaną na 1) Mutacje w genie CFTR, 2) Analizę regionu AZF, 3) Diagnostykę w kierunku znanych zespołów genetycznych.

Wystąpienie pt. „Czynniki środowiskowe redukujące męską płodność. Możliwości optymalizacji potencjału płodności przedstawił dr n. med. Radosław Maksym, androlog kliniczny, specjalista położnictwa i ginekologii, z Zakładu Zdrowia Prokreacyjnego w Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie, podkreślając, że rzadko niepłodność wynika z problemu wyłącznie jednego z małżonków, dlatego zawsze należy dążyć do optymalizacji potencjału płodności po obydwu stronach zapewniając w ten sposób najwyższą skuteczność terapii. Istnieje szereg czynników, które mogą determinować stan męskiej płodności jak np. odkładanie rodzicielstwa, choroby przewlekłe (np.cukrzyca, nadciśnienie) oraz działanie leków (np. p/padaczkowe, neuroleptyki, p/wrzodowe, p/nadciśnieniowe) nieprawidłowy styl życia zwłaszcza brak snu, przewlekły stres aż do wyczerpania psychicznego i fizycznego, używki zwłaszcza tytoń i narkotyki, infekcje przenoszone drogą płciową i inne, przegrzewanie jader (działanie podobne do antykoncepcji), nieprawidłowe składniki i model odżywiania (w tym np. metale ciężkie zawarte w rybach i owocach morza, soja), otyłość, narażenie na działanie ksenobiotyków in utero. W wielu przypadkach ważne jest wczesne zidentyfikowanie problemu czemu może sprzyjać edukacja młodego pokolenia w zakresie dbania o zdrowy styl życia, uzupełnienie witamin i mikroelementów, unikania narażenia na szkodliwe działanie zanieczyszczonego środowiska naturalnego oraz umiejętność samobadania jader.

Dr hab. n. med. Monika Frączek z Instytutu Genetyki Człowieka Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu w wystąpieniu pt. „Znaczenie zakażeń dróg moczowo-płciowych w etiologii zaburzeń płodności męskiej – problem diagnostyczny i terapeutyczny” zwróciła uwagę, że ok 15% mężczyzn z zaburzoną płodnością cierpi na często bezobjawowe stany zapalne w układzie moczowo płciowym. Istnieje konieczność wprowadzania do bakteriologicznej oceny nasienia rozszerzonego panelu na bakterie beztlenowe i atypowe. Główny mechanizm toksycznego działania bakterii na dojrzałe gamety męskie jest związany z indukcją mitochondrialnego szlaku apoptozy. Opracowano już markery wczesnej diagnostyki infekcji nasienia oraz pomocne w monitorowaniu skuteczności leczenia p/zapalnego. Nie są one jednak w powszechnym użyciu. Konieczne są nowe rekomendacje co do diagnostyki i postepowania w przypadku stanów zapalnych dróg moczowo płciowych u mężczyzn.

Sesję zakończył krótki koncert akordeonisty Patryka Sztabińskiego młodego wirtuoza tego instrumentu, absolwenta Warszawskiego Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina, laureata ponad 40-u nagród muzycznych, koncertującego w kraju i zagranicą. Przedstawił on w swym krótkim wystąpieniu nostalgiczno-zmysłową muzykę z repertuaru m.in. Edith Piaf i Astora Piazzolii.

III sesja: Postępowanie diagnostyczne i terapia zaburzeń płodności męskiej

Pierwsze wystąpienie pt. „ Aktualne rekomendacje EAA i FEBU w diagnostyce i leczeniu zaburzeń płodności męskiej wygłosiła dr n. med. Katarzyna Jankowska, androlog, z kliniki Endokrynologii CMKP w Warszawie. Europejska Akademia Andrologii i Europejskie Towarzystwo Urologiczne przedstawiają co kilka lat rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia schorzeń andrologicznych i urologicznych u mężczyzn. W Europie i na świecie przeprowadzane są liczne badania kliniczne dotyczące przyczyn, możliwości diagnozowania i leczenia chorób układu moczowo-płciowego u mężczyzn. Postęp wiedzy medycznej jest tak szybki, że nie wszystkie dokumenty są tłumaczone na język polski.

W ostatnich rekomendacjach umieszczono zalecenia dotyczące leczenia gonadotropinami w przypadku hipogonadyzmu hipergonadotropowego (w poprzednich zaleceniach nie zalecano podejmowania takiej próby leczenia). Stwierdzono, że gonadotropiny (HMG/rFSH) mogą mieć korzystny wpływ na zwiększenie odsetka ciąż i żywych urodzeń; wymaga to jednak dalszych badań.

Wykazano także w metaanalizie, że cytrynian klomifenu i tamoksifen, które są szeroko stosowane w idiopatycznym zespole OAT, poprawiają jakość nasienia i zwiększają odsetek ciąż. Wykazano, że androgeny, bromokryptyna, α-blokery, sterydy systemowe, suplementacja magnezu – nie są skuteczne w leczeniu zespołu OAT.

Przedstawiono również listę suplementów, które mają potwierdzoną skuteczność jeśli chodzi o poprawę jakości nasienia. Korzystne efekty w zespole OAT dają: koenzym Q10, selen, cynk, N-acetylocysteina, witamina E i witamina C w dużych dawkach. Mężczyźni przyjmujący doustne antyoksydanty mieli znacząco lepsze parametry nasienia oraz większy odsetek żywych urodzeń po IVF. W 2019 r. opublikowane zostanie kolejna edycja rekomendacji EAA i FEBU, w której zawarte zostaną m.in. efekty przeglądu piśmiennictwa dotyczącego znaczenia diety dla jakości nasienia.

Drugie wystąpienie pt „Choroby endokrynologiczne a męska płodność. Rozpoznanie i leczenie zaprezentował dr hab. n. med. Michał Rabijewski, z Zakładu Zdrowia Prokreacyjnego CMKP, przy Szpitalu Specjalistycznym św. Zofii w Warszawie. Zwrócił uwagę na opóźnione dojrzewanie, hipogonadyzm i azoospermie u mężczyzn z genetycznie uwarunkowanymi zaburzeniami płodności np. zespół Kallmana wymagające inicjacji spermatogenezy już w wieku dojrzewania. Zaburzenia spermatogenezy lub hipoandrogenizm obserwujemy u mężczyzn z chorobami przysadki, tarczycy, nadnerczy jak również w związku z czynnościowym hipogonadyzmem np. otyłość, anaboliki. Konieczne w każdym przypadku pacjenta z zaburzeniami spermatogenezy jest wykonanie wstępnego panelu badań hormonalnych obejmujących : LH, FSH, PRL, TSH i testosteron całkowity.

Ostatnie wystąpienie w sesji III pt „Urologiczne przyczyny niepłodności męskiej przedstawił dr hab. n. med. Jakub Dobruch, kierownik Kliniki Urologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie. Zwrócił uwagę, że na główne przyczyny urologiczne składają się: wnętrostwo, guzy jąder, żylaki powrózka nasiennego oraz choroby stercza. W diagnostyce istotny może być wywiad z dzieciństwa, rozwój płciowy. Przedstawił aktualne techniki urologii rekonstrukcyjnej oraz szczegóły dotyczące diagnostyki i terapii raka jądra oraz leczenia żylaków powrózka nasiennego podkreślając, że te zabiegi są zarezerwowane w pierwszej kolejności dla mężczyzn niepłodnych z nieprawidłowym spermiogramem.

Przed sesją IV w części pt. Mężczyźni mówią o sobie wystąpiło dwóch wspaniałych Panów z których jeden opowiadał o swoim związku i znaczeniu dialogu małżeńskiego opartego miedzy innymi na rytmie płodności kobiecej w budowaniu twórczej i pełnej relacji z żoną. Drugi Pan podzielił się trudnym doświadczeniem wspierania żony w obliczu niepomyślnej diagnozy prenatalnej. Był to niejako sprawdzian ich jedności oraz miłości mimo poważnych i nieoczekiwanych wyzwań życiowych. Obaj Panowie starali się wyjaśnić czym jest dla nich męskość i odpowiedzialne przeżywanie swego ojcostwa oraz partnerstwa z żoną.

IV sesja – panel dyskusyjny dotyczył odpowiedzi na pytanie: Co znaczy męskość ? Stan zdrowia seksualnego Polaków. Aspekty psychologiczne, duchowe, socjologiczne prowadzili lek. Joanna Kasperek, psychiatra, psychoterapeuta ze Słupska oraz lek. Sławomir Jakima, psychiatra, seksuolog, redaktor naczelny „Seksuologii Polskiej” z Warszawy. Obecni na sali uczestnicy żywo zadawali pytania w odniesieniu do dotychczasowych wykładów oraz specyfiki pracy seksuologa i psychiatry na tym polu. W męskim przeżywaniu niepłodności dominują stereotypy, co prowadzi często do konfrontacji niepłodności męskiej z niemocą. Osobnym zagadnieniem są choroby występujące pierwotnie lub ujawniające się w toku leczenia np. depresja, zaburzenia lękowe, nerwice. Jeszcze inną grupę stanowią pacjenci w tzw. „związkach nieskonsumowanych”

Równolegle toczyły się w II sesjach warsztaty dla zainteresowanych tematyką wykorzystania wiedzy z zakresu metod rozpoznawania płodności w budowaniu tzw. odpowiedzialnego i radosnego rodzicielstwa, szukano na odpowiedzi na pytanie jak mężczyzna może wspierać kobietę w procesie nauki ich mowy ciała, aby oboje twórczo rozwijali swój związek na wielu płaszczyznach dialogu małżeńskiego. Przedstawiono ciekawy przykład współpracy lekarza z zespołem terapeutycznym: dietetyk-instruktor NPR-doradca rodzinny i mediator w żmudnym procesie starań o naturalne rodzicielstwo. Wykłady warsztatowe były prowadzone przez Instruktorów różnych metod rozpoznawania płodności oraz osoby zajmujące się czynnie wspieraniem par starających się potomstwo.

W podsumowaniu ankietowym konferencja uzyskała wysoką ocenę poziomu merytorycznego. Wiele osób deklarowało chęć samodzielnego poszerzania wiedzy z zakresu zdrowia prokreacyjnego w celach zawodowych.

Dziękując raz jeszcze wszystkim wykładowcom, moderatorom oraz tym, którzy przyczynili się do realizacji sympozjum po raz siódmy, zapraszamy do śledzenia informacji dotyczących kolejnych edycji na stronie: www.zdrowie-prokreacyjne.wum.edu.pl. Na tronie tej znajdą Państwo również galerię zdjęć (http://zdrowie-prokreacyjne.wum.edu.pl/node/180).